2.55 Itaque Publicola lege
illa de provocatione perlata statim securis de fascibus
demi iussit postridieque sibi collegam Sp. Lucretium subrogavit suosque ad eum, quod erat maior natu, lictores
transire iussit instituitque primus, ut singulis
consulibus alternis mensibus lictores praeirent, ne -- --
plura insignia essent inperii in libero populo quam
in regno fuissent. Haud mediocris hic, ut ego quidem
intellego, vir fuit, qui modica libertate populo data
facilius tenuit auctoritatem principum. Neque ego haec
nunc sine causa tam vetera vobis et tam obsoleta
decanto, sed inlustribus in personis temporibusque exempla hominum rerumque definio, ad quae
reliqua oratio derigatur mea.
ch. 32
2.56
Tenuit igitur hoc in statu senatus rem publicam
temporibus illis, ut in populo libero pauca per populum, pleraque senatus auctoritate et instituto ac more
gererentur, atque uti consules potestatem haberent
tempore dumtaxat annuam, genere ipso ac iure
regiam. Quodque erat ad optinendam potentiam nobilium vel maximum, vehementer id retinebatur, populi comitia ne essent rata, nisi ea patrum adprobavisset auctoritas. Atque his ipsis temporibus dictator
etiam est institutus decem fere annis post primos
consules, T. Larcius, novumque id genus imperii visum est et proximum similitudini regiae. Sed tamen omnia summa cum auctoritate a principibus
cedente populo tenebantur, magnaeque res temporibus
illis a fortissimis viris summo imperio praeditis, dictatoribus atque consulibus, belli gerebantur.
ch. 33
2.57
Sed id, quod fieri natura rerum ipsa cogebat, ut
plusculum sibi iuris populus adscisceret liberatus a
regibus, non longo intervallo, sexto decimo fere anno,
Postumo Cominio Sp. Cassio consulibus consecutus est; in quo defuit fortasse ratio, sed tamen
vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem.
Id enim tenetote, quod initio dixi, nisi aequabilis haec
in civitate conpensatio sit et iuris et officii et muneris, ut et potestatis satis in magistratibus et auctoritatis in principum consilio et libertatis in populo sit,
non posse hunc incommutabilem rei publicae
conservari statum.
